Loewe Adolf Adam (1811–1885), architekt. Ur. 9 VIII w Kaliszu, był synem Gustawa Adolfa. Naukę rozpoczął w Kaliszu, a po przeniesieniu się rodziny do Warszawy kontynuował ją w konwikcie księży pijarów na Żoliborzu. W r. 1829 wstąpił na Uniw. Warsz., gdzie na Wydziale Nauk i Sztuk Pięknych studiował architekturę. Po upadku powstania listopadowego i zamknięciu uniwersytetu wyjechał na 8 lat za granicę. Studiował w Berlinie, a następnie w Monachium oraz odbył kilka podróży, m. in. do Włoch, Francji, Anglii i płn. Niemiec. Przez kilka lat mieszkał w Monachium, gdzie rozpoczął praktykę architektoniczną. W r. 1838 L. wrócił do Warszawy. Dn. 25 V t. r. mianowany został budowniczym II kl., a 1 XII otrzymał nominację na budowniczego powiatu warszawskiego; urząd ten sprawował do 28 I 1848. Równocześnie od r. 1846 był referentem technicznym Najwyższej Izby Obrachunkowej w Warszawie. W l. 1855–67 był L. członkiem Rady Budowniczej przy Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, gdzie podlegały mu m. in. sprawy brukowania ulic i reperacji kanałów miejskich.
Od 1 X 1851 L. sprawował funkcję budowniczego pałaców cesarskich w Warszawie i kierował m. in. odbudową pałacu w Łazienkach po pożarze w r. 1859 oraz wzniósł tam tzw. Nową Oranżerię. Pracował głównie na terenie stolicy, gdzie pozostawił swoje najlepsze prace: rządowy skład żelaza przy zbiegu ulic Królewskiej i Granicznej (nie istnieje), dom przy ul. Krakowskie Przedmieście 19 (całkowicie przebudowany), w r. 1848 wzniósł dom przytułku sierot ubogich wyznania mojżeszowego przy ul. Wolskiej (nie istnieje), w 1868 kaplicę w schronisku starców przy ul. Przyrynek (nie istnieje), w 1868 restaurował i powiększał oficyny pałacu Krasińskich (dawniej Czapskich) przy ul. Krakowskie Przedmieście 5, wzniósł obszerną oficynę w podwórzu domu ul. Krakowskie Przedmieście 7 (nie istnieje). Najlepszym i najbardziej znanym dziełem L-go jest neogotycki kościół ewangelicko-reformowany przy ul. Leszno (obecnie ul. Świerczewskiego 76), wzniesiony w l. 1864–82.
L. pracował także na prowincji dla zamożnego ziemiaństwa. Ok. poł. XIX w. wzniósł pałac w Brzózie w pow. kozienickim dla gen. Adama Ożarowskiego, pałac w Teresinie w pow. sochaczewskim, pałacyk w Hermanowie w pow. sochaczewskim dla rodziny Epsteinów. L. był projektantem kilku cukrowni, m. in. w Duninowie w pow. włocławskim, w Łyszkowicach w pow. łowickim i Hermanowie (1858). W Pruszkowie wzniósł dom gościnny przy stacji kolei żelaznej (zburzony). Wg projektów L-go zostały wykonane różne prace w zakresie architektury sakralnej: w r. 1855 wiązanie pod dzwony w kościele prawosławnym w Chełmie, w 1857 ikonostas w kościele greckounickim we wsi Siedliskach, w 1860 została wybudowana plebania w parafii prawosławnej we wsi Babice w pow. zamojskim, w l. 1866–70 neogotycki kościół w Promnie w pow. grójeckim. W zbiorach Muz. Narodowego w Warszawie przechowywany jest projekt L-ego budowli przemysłowej w kształcie ściętej piramidy. L. był prezesem kolegium kościelnego warszawskiego Zboru Ewangelicko-Reformowanego. Zmarł 21 XI 1885 w Warszawie. Pochowany na cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie.
L. ożeniony był z Anną z domu Glücksberg (1818–1882). Miał trzech synów: Jana, Kazimierza, Stanisława (?), i córkę Wandę. Kazimierz (ur. 24 IX 1845, zm. 15 VI 1924) był architektem. Studiował w Warszawie, Monachium, Berlinie i Petersburgu. W l. 1874–5 pracował przy budowie drogi żelaznej riazańsko-uralskiej. Działał głównie na terenie Warszawy, projektując wiele gmachów, kamienic i zabudowań fabrycznych. Większość budowli wzniesionych wg jego projektów została zniszczona w czasie drugiej wojny światowej.
Łoza, Architekci; Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, W. 1958 III z. 6 s. 2, 1971 X z. 5; Rottermund A., Katalog rysunków architektonicznych ze zbiorów Muz. Narod. w W., W. 1970 poz. 1124 s. 190; Sulerzyska T., Sawicka S. przy udziale Trenklerówny, Katalog rysunków z Gabinetu Rycin B. Uniw. Warsz. Cz. 1, W. 1967 poz. 1313–4 s. 244; – Opis położenia w 1866 r. kamienia węgielnego pod budowę nowego kościoła ewangelicko-reformowanego w Warszawie, W. 1881; – „Gaz. Warsz.” 1858 nr 317; „Kur. Warsz.” 1848 nr z 17 VII s. 917; „Przegl. Techn.” T. 22: 1885, s. 120; – AGAD: KRSW nr 5285–5289, 5291, 5292, 5300, 4974, 781, Zbiory Kartograficzne, 563–74, 563–71, 563–38, 563–26, 563–17; – Bibliogr. do Kazimierza: Łoza, Architekci; – Księga pamiątkowa Zjazdu b. Wychowanków b. Szkoły Głównej Warszawskiej w 40 rocznicę jej założenia, W. 1905 s. 93; – Łoza S., Szkice warszawskie, W. 1958 s. 179–81; – „Architekt” 1905 s. 80; „Przegl. Techn.” T. 13: 1881 s. 40.
Andrzej Rottermund